Çfarë është, kur u krijua, kush e thërret, çfarë do të thotë fjala, çfarë funksionesh dhe kompetencash ka dhe si kryhen punimet: një vademecum i dobishëm me informacione të dobishme për asamblenë e ipeshkvinjve që hapi Papa Françesku në Romë më 10 tetor dhe që për herë të parë do të zhvillohet nëpër Dioqeza në mbarë Botën.
Sinodi i Ipeshkvijve i cili u hap më 10 tetor 2021 trajtoi vetë temën e sinodalitetit dhe prezantoi, në zhvillimin e tij, në mënyra dhe faza të reja. Ajo nuk mbahet vetëm në Vatikan, por në secilën kishë të veçantë të pesë Kontinenteve. Është hera e parë në historinë e këtij institucioni që një Sinod mbahet në mënyrë të decentralizuar. Hapja e Sinodit në Kishat lokale ishte e planifikuar të dielën më 17 tetor 2021.
Procesi sinodal ndjek një itinerar tre-vjeçar të ndarë në tri faza të shënuara nga dëgjimi, shqyrtimi dhe konsultimi:
* faza e parë (tetor 2021 – prill 2022) është ajo që ka të bëjë me kishat dioqezane individuale.
* faza e dytë, ajo kontinentale (shtator 2022 – mars 2023), ka si qëllim atë të dialogut mbi tekstin e Instrumentum laboris të parë.
* faza e tretë dhe e fundit e rrugëtimit sinodal është ajo e Kishës universale (tetor 2023). Një fazë themelore e këtij procesi është kremtimi i zakonshëm i Asamblesë së Përgjithshme të XVI të Sinodit të Ipeshkvijve, në tetor 2023, e cila do të vijoj nga faza e zbatimit dhe do të përfshijë sërish Kishat lokale.
Çfarë është Sinodi?
Sinodi i Ipeshkvinjve u krijua nga Papa Pali VI më 15 shtator 1965 me letrën apostolike-Motu proprio Apostolica sollicitudo në përgjigje të dëshirës së etërve të Koncilit të Dytë të Vatikanit për të mbajtur gjallë përvojën e të njëjtit Koncil. Është një asamble e përfaqësuesve të ipeshkvinjve katolikë që ka për qëllim të ndihmojë Papën me këshillat e tij në drejtimin e Kishës universale dhe për çështje të veçanta doktrinore dhe baritore. Në fakt, Sinodi, siç do të thotë Pali VI, “do të mblidhet, sipas nevojave të Kishës, nga Ati i shenjtë, për konsultimin dhe bashkëpunimin e tij, kur kjo t’i duket e përshtatshme për të mirën e përgjithshme të Kishës”. Në këtë dokument, për më tepër, Papa nënvizon se “Sinodi i Ipeshkvijve, për të cilin ipeshkvinjtë e zgjedhur në vende të ndryshme të botës i sjellin ndihmë më efektive bariut suprem të Kishës, është krijuar në atë mënyrë që të jetë: institucioni qendror kishtar; duke përfaqësuar të gjithë Episkopatën Katolike; e përhershme për nga natyra e saj; për sa i përket strukturës së tij, duke ushtruar detyrat e tij në mënyrë të përkohshme dhe të rastësishme”. Sinodi i parë i Ipeshkvijve, i mbajtur në vitin 1967, u përqendrua në temën “Ruajtja dhe forcimi i besimit katolik, integriteti i tij, energjia e tij, zhvillimi i tij, koherenca e tij doktrinore dhe historike”.
Çfarë do të thotë fjala “Sinod”?
Vjen nga greqishtja syn-hodos, fjalë për fjalë do të thotë “të ecim së bashku”. Sinodi është në fakt një vend për mbledhjen e ipeshkvijve mes tyre, rreth e rrotull dhe me Papën që e mbledh si instrument “konsultimi dhe bashkëpunimi”. Prandaj është një vend për shkëmbimin e informacionit dhe përvojave, për kërkimin e përbashkët të zgjidhjeve baritore universale të vlefshme. Në greqishten kishtare, ai kujton dokumentin e publikuar në vitin 2018 nga Komisioni Ndërkombëtar Teologjik dhe i titulluar Sinodaliteti në jetën dhe misionin e Kishës, shprehet i thirrur në një kuvend. Që në shekujt më të hershëm, asambletë kishtare të mbledhura në nivele të ndryshme (dioqezane, krahinore ose rajonale, patriarkale, universale) janë caktuar me fjalën “sinod” për të dalluar çështjet doktrinore në dritën e Fjalës së Zotit dhe dëgjimit të Shpirtit Shenjt, çështje liturgjike, kanonike dhe baritore. Termi grek σύνodος përkthehet në latinisht si sýnodus ose concilium. Rrënjët e fjalëve “sinod” dhe “kuvend” janë të ndryshme, por kuptimi është konvergjent. Termi “koncil” pasuron përmbajtjen semantike të “sinodit”: ai kujton termin hebraik קָהָל (qahal) që do të thotë “mbledhje, kuvend”. Përkthimi i kësaj fjale hebraike rezonon në greqisht në fjalën ἐκκλησία (eklesia) e cila ka një lidhje etimologjike me foljen kalein, që do të thotë “të thërras”. Përvoja e Sinodit është pra ajo e “ecjes së bashku”. Besimtarët janë σύνodοι, shoqërues në udhëtim, të thirrur për të dëshmuar dhe shpallur Fjalën e Zotit.
Si funksionon dhe si zbatohet?
Sinodin e Ipeshkvinjve e parasheh Kodi i së Drejtës Kanonike (neni 342-348). Veprimtaria e saj mblidhet gjithmonë, kryesohet dhe mbyllet nga Papa. Ky kuvend mund të mblidhet në formë “të përgjithshme të zakonshme”, “të përgjithshme të jashtëzakonshme” dhe “të veçanta”. Ai i vitit 2015 për familjen dhe ai i 2018 për të rinjtë u takuan në formën e një asambleje të përgjithshme të zakonshme, kur një përfaqësim më i ngushtë i ipeshkvinjve nga e gjithë bota mblidhet sipas nevojës për të diskutuar çështje urgjente me interes të përgjithshëm. Ai në Amazon të 2019-ës u takua në formën e një speciale.
A mund të marrin pjesë vetëm ipeshkvinjtë në Sinod?
Jo, mund të marrin pjesë edhe laikët, të ftuar për arsye të kompetencave të tyre ose për arsye të tjera të përshtatshmërisë: roli i tyre brenda sinodit në këtë rast përcaktohet rast pas rasti.
A mund të marrë Sinodi vendime operative?
Jo, është një organ konsultativ që përfundon me një listë propozimesh dhe reflektimesh të dorëzuara nga etërit sinodal tek Papa.
Si zhvillohet puna?
Asamblesë në përgjithësi i paraprin hartimi nga sekretariati i Sinodit të Ipeshkvijve të Lineamenta-s, ai është një dokument përgatitor në të cilin përshkruhen çështjet që do të trajtohen në Kuvend, sipas kërkesave të ipeshkvinjve nga e gjithë bota. Vëzhgimet e mëvonshme të ipeshkvinjve janë përfshirë në një dokument tjetër përgatitor, të quajtur Instrumentum laboris, i formuluar edhe nga sekretariati i Sinodit. Pas mbajtjes së Asamblesë, Papa zakonisht merr frymëzim nga temat e trajtuara dhe i jep asaj një rregullim organik duke shpallur një nxitje apostolike post-sinodale.
Çfarë është Instrumentum laboris?
Është dokumenti bazë mbi të cilin mbështetet diskutimi i Sinodit. Në rastin e Sinodit për familjen, dokumenti ishte përgjigja e 46 pyetjeve, të dala nga Sinodi i mëparshëm i vitit 2014 me të njëjtën temë, të cilave u ftuan të përgjigjen organet e ndryshme kishtare. Zakonisht, dokumenti ndahet në disa pjesë. Siç saktësohet në shënimet metodologjike: “Edhe pse është publik, ky” dokument pune “ka vetëm karakterin e një dokumenti të përkohshëm, i cili do të jetë objekt diskutimi gjatë Sinodit”. Dhe përsëri: “Ky dokument nuk është një version i përkohshëmi përfundimeve përfundimtare, por vetëm një tekst për të ndihmuar në fokusimin e diskutimit në temën e Sinodit”.
Kur dhe si lindi Sinodi?
Ideja e ringritjes së Sinodeve, si në Kishën e lashtë, kishte lindur tashmë në fazën përgatitore të Koncilit të Dytë të Vatikanit. Kardinali Silvio Oddi, atëherë Nunc Apostolik në Republikën e Bashkuar Arabe (Egjipt), paraqiti një propozim më 15 nëntor 1959 për të krijuar një organ qendror të drejtimit të Kishës ose për të përdorur fjalët e tij, një organ këshillues. Ai tha: “Ankesat vijnë nga shumë vende të botës, sepse Kisha nuk ka një organ të përhershëm konsultativ, përveç Kongregacioneve romake. Prandaj, duhet të krijohet një lloj “Këshilli në miniaturë”, i cili përfshin njerëz nga Kisha nga e gjithë bota, të cilët takohen periodikisht, qoftë edhe një herë në vit, për të diskutuar çështjet më të rëndësishme dhe për të sygjeruar mënyra të reja të mundshme në punën e Kishës. Me pak fjalë, një organ që shtrihet në të gjithë Kishën pasi Konferencat Ipeshkvnore bashkojnë të gjithë ose një pjesë të hierarkisë së një vendi, si organet e tjera, për shembull. C.E.L.A.M. (Konferenca Ipeshkvnore e Amerikës Latine) zgjerojnë aktivitetet e tyre në dobi të një Kontinenti të tërë”. Gjatë 26 viteve të Pontifikatit së tij, Papa Gjon Pali II kryesoi 13 Sinode të Ipeshkvinjve. E dyta nga tre Sinodet e Jashtëzakonshme u zhvillua në vitin 1985, për 20 vjetorin e përfundimit të Koncilit të Dytë të Vatikanit. Gjatë Papati të tij filluan sinodet speciale kushtuar zonave të veçanta gjeografike. Shumica e këtyre Sinodeve u pasuan nga një Nxitje Apostolike post-Sinodale. Papa Benedikti XVI kryesoi 5 Sinode, duke përfshirë 2 Asambletë Speciale. Ai gjithashtu kontribuoi në trashëgiminë e pasur doktrinore të Kishës duke botuar këshilla apostolike pas çdo Sinodi.
Kush është sekretari i përgjithshëm i Sinodit?
Nga 15 shtatori 2020 ai është kardinali maltez Mario Grech, ipeshkëv titullar i Gozo-s. I lindur në Qala (Maltë) më 20 shkurt 1957, ai kreu studimet fillore dhe të mesmen në Liceun e Viktorias në Gozo; të filozofisë dhe të teologjisë në Seminarin e Gozos. Pas shugurimit meshtarak, që u bë më 26 maj 1984, vazhdoi studimet e larta në Romë, duke marrë liçencën në Utroque Iure në Universitetin Lateran dhe doktoraturën në të Drejtën Kanonike në Angelicum. Pas kthimit në atdhe, ai ushtroi shërbimin në Katedralen e Gozos, në Shenjtëroren Kombëtare të Tá-Pinu dhe ishte famulitar në famullinë e Kercemit. Ka mbajtur funksionet e Vikarit Gjyqësor të Dioqezës, anëtar i Gjykatës Metropolitane të Maltës, mësues i së Drejtës kanonike në Seminar dhe anëtar i Kolegjit të Konsulentëve, i Këshillit Presbiteral dhe i komisioneve të tjera dioqezane. Ai është gjithashtu anëtar i Këshillit Papnor për Promovimin e Bashkimit të të Krishterëve.
Përkthyer nga Famiglia Cristiana
